Keek op de week

20 okt 2023

Daan Dankaart

Wat een tijd voor GroenLinks-PvdA. Op naar de overwinning op 22 november.

Mijn terugblik op de voorbereidingen en de impressies uit een heerlijk congres.

Inleidende overwegingen

Allerlei zaken strijden om de voorrang voor behandeling in deze Keek op de Week: de afgrijselijke terreuraanslag van Hamas op onschuldige Israëliërs, maar ook het ongenuanceerde veronachtzamen door demissionair premier Rutte van de achtergronden waaronder de Palestijnen moeten leven op de Westelijke Jordaanoever en nog meer in de Gazastrook. Het voordragen van nitwit op dit gebied de CDA’er Wopke Hoekstra door dit kabinet als kandidaat eurocommissaris voor klimaat. Of de absurde ontkenningen – hilarisch als het niet zo serieus was – door de charlatan Thierry Baudet van feiten als de ‘nine/eleven’ aanslagen op de Twin Towers en de mens op de maan. Allerlei zaken waar positieve en negatieve gedachten door elkaar lopen.

Er was deze week echter ook een aangelegenheid waar ik ondubbelzinnig gelukkig mee ben: GroenLinks-PvdA die onderkend hebben dat hen veel meer verenigt dan verdeelt en dat, wat onze lijsttrekker Frans Timmermans consequent benoemt als ‘Verenigd Links’ nu de verkiezingen in gaat met één verkiezingsprogramma en één lijst van kandidaten voor de Tweede Kamer. Daar wil ik graag mijn licht over laten schijnen, op het gevaar af dat alles wat ik er over wil zeggen steeds weer ‘rozengeur & maneschijn’ is. Maar ik ga dat toch proberen, en als ik al schrijvend merk dat ik hierbij geen negatieve aspecten tegenkom: des te beter!

Aanleiding, wat ging eraan vooraf

Op 7 juli viel het kabinet doordat zij niet eendrachtig een beleid voor de asielproblematiek konden formuleren. Terwijl VVD- staatsecretaris Eric van den Burg probeerde om met stoom & kokend water een gezamenlijk beleid in de steigers te zetten, werd hij vrij bruusk, maar ook onverwacht door zijn VVD-baas Mark Rutte overruled. De premier streek zijn coalitiepartners D66, CU, ja, zelfs het CDA tegen de haren door als een donderslag bij heldere hemel de ontwikkeling naar een bijna bereikt akkoord af te breken. Over ‘haren’: het leek er sterk op dat Rutte zijn argumenten om deze besprekingen af te breken er met de haren had bijgesleept. Geen sterke inhoudelijke argumenten waren hier de reden voor, maar blijkbaar een strategische overweging dat de VVD een asielakkoord op geen enkele wijze zag zitten, in weerwil van de inspanningen van de VVD-staatsecretaris die naar mijn mening hier wel integer en vol overtuiging zijn best voor deed. VVD, het zal je coalitiepartner maar zijn!

GroenLinks en PvdA voorbereidingen onder hoge druk

7 juli was dan ook het moment dat GroenLinks en PvdA zich gesteld zagen voor het schier onmogelijke: het organiseren van het samengaan in verkiezingen naar één gezamenlijke fractie met één verkiezingsprogramma en één evenwichtige kandidatenlijst voor de Tweede Kamer op 22 november. Gelukkig waren onze partijen al heel het voorjaar van 2023 bezig met ledengesprekken over deze samengang. Allengs werd het steeds duidelijker dat meer en meer leden aan beider zijden zich achter het perspectief van een sterke binding schaarden, maar dit moest nog wel formeel bevestigd worden. 7 juli struikelde Mark Rutte, en 9 juli schreven GroenLinks en PvdA een referendum uit onder de respectievelijke leden om deze bevestiging te krijgen. Gedurende een week konden alle leden hun mening hierover geven, en op 17 juli, tien dagen na de Val van Rutte hadden ruwweg twee derde van alle leden van beide partijen hun mening gegeven. Bij beide partijen bleek dat om en nabij de 90% er VOOR waren om samen de verkiezingen in te gaan op weg naar één gezamenlijke fractie. Een mooi streven, maar ook een ambitie van jewelste!

GroenLinks en Partij van de Arbeid. Twee gevestigde partijen met eigen principes en eigen culturen. Twee partijen met een grote aantal leden waarvan ook velen een emotievolle binding met hun moederpartij voelden. Twee partijen met hun eigen partijbureaus, organisatievormen en systemen. En nog maar vier maanden tot de verkiezingen. Maar ook twee partijen met partijvoorzitters Esther-Mirjam Sent en Katinka Eikelenboom, met twee partijleiders Attje Kuiken en Jesse Klaver (allen op alfabetische volgorde) en twee partijbesturen die elkaar hadden leren kennen en elkaar vertrouwden. De omstandigheden waren gunstig om de enorme opgave te vervullen. Te vervullen binnen de beperkte tijd die ons restte.

Honderden taken in het verschiet, duizenden vragen te beantwoorden; onder druk tienduizenden gelegenheden om te ontsporen. Maar in het vertrouwen dat wij het konden werd er aangepakt, de schouders eronder gezet, niet geluld maar gepoetst. De tijd was te kort om ruzie te maken en de overtuiging brachten meningen tot elkaar.

Niet lullen maar poetsen

Er moest een lijstrekker worden benoemd, een verkiezingsprogramma gemaakt en kandidaten voor de Tweede Kamer geselecteerd; allemaal taken waar van alles mis kon gaan als het onderlinge respect en vertrouwen er niet was.

Alle bestuurlijke en uitvoerende geledingen gingen aan de gang. Een commissie deed een voordracht voor een lijsttrekker. Op 22 augustus, zes weken na de Val van Rutte werd het resultaat van een ledenstemming in een zinderende en emotionerende bijeenkomst bekend gemaakt: ruim 90% had de voordracht voor Frans Timmermans als lijstrekker bevestigd. Respect en vertrouwen hadden er voor gezorgd dat de nominatie van Frans rimpelloos vastgesteld werd. Onze partijen hadden aangetoond waartoe respect en vertrouwen toe kunnen leiden, in een land dat deze motto’s zo hard nodig heeft.

De wetenschappelijke bureaus namen samen met een handvol gepokte en gemazelde boegbeelden het voortouw om de standpunten bij elkaar te brengen en hapklaar te maken voor publicatie. Op 5 september, minder dan twee maanden na de Val van Rutte lag het conceptverkiezingsprogramma er. Een goed doorwrocht document met een totaaloverzicht van onze visies, wensen en meningen, met een heel goede balans tussen gewenste grote lijn en soms noodzakelijke detail. Open discussie en afstemmingen hadden weer tot overeenstemming geleid. Weer hadden respect en vertrouwen gezegevierd.

En dan de laatste horde waar struikelgevaar op de loer kon liggen: uit leden van twee partijen een unieke lijst van kandidaten samenstellen. Een kandidatencommissie kweet zich van deze taak, op 8 september was de conceptkandidatenlijst een feit en op 19 september was deze na een ledenreferendum vastgesteld. Wederom: alles zonder enige dissonant. Respect en vertrouwen hadden weer hun werk gedaan.

Het congres

Het immense voorwerk was gedaan en zaterdag 14 oktober waren 5.000 partijgenoten bij elkaar om voor nu voor een laatste keer met elkaar over het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst te praten. 5.000, VIJFDUIZEND! Mensen bij elkaar die de principes van GroenLinks en PvdA, Verenigd Links, de hunne hebben gemaakt. De sfeer was ernaar: hartverwarmend, soms geëmotioneerd en emotionerend, soms euforisch, maar toch vooral: HARTVERWARMEND, zoveel mensen die zich achter dezelfde principes voor betere wereld en een betere samenleving scharen.

Foto: een mooie kwintet oud- en nieuwgedienden: Diederik Samsom, Hans Spekman, Frans Timmermans, Bram van Ojik en Esmah Lahlah

Het congres was ook de plaats om een laatste keer te besluiten over een handvol amendementen op het verkiezingsprogramma waar de pre-stemming onvoldoende uitsluitsel had gegeven. Ook daar was prima op geanticipeerd zodat soms een tekstwijziging een amendement rijp had gemaakt om bredere steun te krijgen. Achttien amendementen passeerden de revue, veel op het gebied van basisinkomen en minimumloon; twaalf haalden geen meerderheid van het congres, maar in zes gevallen werden deze wel aangenomen. Meedoen geeft dus echt wel invloed.

Dan waren er nog een drietal zogenaamde actuele moties. Door goede voorbereiding en samenwerken tussen indieners en partijbestuur was al op voorhand overeenstemming bereikt, en werden alle de drie moties met meerderheden boven de 90% aangenomen. Deze moties betroffen:

• Israël-Palestina: terreur van Hamas veroordelen, maar ook oog voor de rechten van de Palestijnen.

Foto: de indiener van de Israël-Palestina-motie, geflankeerd door Kamerlid Kati Piri en voortreffelijke dagvoorzitter Ineke van Gent.

• Menswaardig migratiebeleid.
• Waardering voor sociale beweging op straat, zoals Extension Rebellion.

Vervolgens werden uiteraard een paar uittredende Kamerleden in het zonnetje gezet: Corinne Ellemeet, Henk Nijboer en, last but not least, Attje Kuiken. Drie keer een groot verlies voor onze fractie. Een onderwerp met emoties.

Foto: aftredende Attje Kuiken

Het inhoudelijke congres werd klinkend afgesloten door onze nieuwe lijsttrekker: ONZE Frans Timmersmans.

Foto: Frans Timmermans

Foto: Esmah Lahlah

Het was nu net ruim drie maanden na de Val van Rutte. Wat ben ik trots op wat honderden vrijwilligers, tientallen bestuursleden en een tweetal koppels voorzitters en partijleiders in die korte tijd bereikt hebben, en dat zonder wanklanken.

En dan nu op naar 22 november. Ik heb er zin in. Jullie ook: meld je dan massaal bij mij aan om aan de campagne mee te doen. Want: SAMEN KAN HET!