Terugblik verkiezingen PS&WS

03 apr 2023

Leeswijzer

Statistieken van landelijke, Provinciale en lokale verkiezingsuitslagen.
Overall statische conclusies
Inhoudelijke politieke duiding en gevolgen

Landelijk

Waarschijnlijk zullen de afgelopen Statenverkiezingen leiden tot de volgende zetelverdeling in de Eerste Kamer:

Beoordeling en conclusies:
- BBB wint enorm, met bijna een kwart van de stemmen; vooral op platteland, maar toch ook nog substantieel in stedelijke gebieden.
- GL en PvdA oogsten minimale winst, samen van 14 naar 15 zetels. Is voor een deel op conto van BBB te schrijven, door stikstofstandpunt en oud zeer vanwege eerdere rol PvdA (toeslagenaffaire). Maar toch geen achteruitgang.
- PvdD en Volt lichte stijging, SP doorlopend verlies.
- Coalitie is afgestraft over de hele breedte: VVD minimaal maar toch, CU en D66 substantieel, CDA bijna gehalveerd.
- Extreemrechts: PVV stabiel, winst voor JA21, Forum van 12 naar 2, BVNL blijft op 0.

Zuid-Holland

Provinciale Staten

De verkiezingen voor de Provinciale Staten in Zuid-Holland lieten de volgende resultaten zien:

Beoordeling en conclusies
- BBB in ZH marginaal de grootste; provincie met laagste score
- GroenLinks PvdA vrijwel stabiel; in zetel wint GL 1 zetel
- Landelijke coalitie verliest over gehele breedte, vooral VVD, CDA relatief minder verlies dan landelijk
- PvdD en VOLT lichte winst, samen + 2 zetels
- Extreemrechts: PVV stabiel, Forum van 11 naar 2, JA21 3 zetels, BVNL 0 zetels.
- Met BBB, VVD, CDA, PVV en JA21 is er een meerderheid te vormen. Over links zal dat heel moeilijk worden. Restzetel voor PvdA niet waarschijnlijk, voor GroenLinks misschien wel. Als GL/PvdA samen waren gegaan (als!) dan waren we de grootste geweest in ZH.
- Zaterdag 25mrt nabespreking van resultaat op partijbureau Rotterdam.

Waterschap Hollandse Delta

De verkiezingen voor het waterschap Hollandse Delta leverde de volgende zetelverdeling op:

Partij	Zetels	Partij	Zetels
Waterschapspartij Hollandse Delte	5	BBB	4
VVD	3	Partij van de Arbeid	2
Staatkundig Gereformeerde Partij	2	Partij voor de Dieren	2
Water Natuurlijk	2	JA21	1
CDA	1	Hollandse Delta Natuurlijk	1
50PLUS	1	Belang van Nederland	1

De twee overige partijen, AWP voor water, klimaat en natuur, en GOUD behaalden onvoldoende stemmen voor een zetel

Beoordeling en conclusies
- Waterschap partij HD is de grootste met 5 zetels, op de voet gevolgd door BBB met 4 zetels en VVD met 3 zetels.
- PvdA is stabiel gebleven met 2 zetels in het Waterschap, zowel als met de stemmen in Voorne aan Zee met 8,5% (8,2% in 2019).
- Ook WaterNatuurlijk waarin GL deelneemt met D66 heeft 2 zetels (was 1 in 2019).

Voorne aan Zee

Provinciale Staten

Beoordeling en conclusies
- Ook hier is BBB de grootste en relatief groter dan in de Provincie, op de voet gevolgd door VVD
- PvdA heeft substantieel verloren en GroenLinks vrijwel gelik gebleven. Samen hebben PvdA en GL 12,1% waarmee de 3e plaats zouden hebben
- Landelijke coalitie verliest over de gehele breedte, CDA minder dan landelijk gemiddeld.
- Extreemrechts gevarieerd: JA21 7,6% (nieuw), PVV daalt substantieel naar 7,6%, Forum verliest ruim 80% van haar aanhang uit 2019, BVNL komt substantieel binnen met 3,8% (nieuw).

Waterschap Hollandse Delta

PvdA is stabiel gebleven met 2 zetels in het Waterschap, zowel als met de stemmen in Voorne aan Zee met 8,5% (8,2% in 2019).

Overall conclusies

Statistisch:

Felicitaties voor BBB, deze partij komt als grootste uit de bus in alle Provinciale Staten, en groot in de Waterschappen. Zij zullen zich nu moeten gaan bewijzen in de coalitievormingen in alle provincies en waterschappen, maar ook in het neerzetten van een beheersbaar beleid.
GroenLinks PvdA had misschien gehoopt op meer, maar een kleine winst is beter dan de meeste partijen hebben ervaren. Ook wij hebben uiteraard een (klein) steentje bijgedragen aan de stemmenwinst van BBB: 2% van onze stemmen en 1% van de GL stemmen uit 2021 zijn nu naar BBB gegaan.
In Zuid-Holland ziet het er naar uit dat onze Linkse Wolk met 16,8% groter wordt dan BBB (13,7%, 9 zetels) en de VVD (13,1%, 8 zetels, 2 verloren). PvdA blijft stabiel op 4 zetels en GroenLinks wint er 1 zetel bij en komt op 6 zetels, samen 10. Anne Koning en Sinan Özkaya, gefeliciteerd! Jullie kunnen wel een deuk in een pakje boter slaan.
In Voorne aan Zee is het beeld duidelijk minder rooskleurig. PvdA lijdt een verlies van 1,4% en komt op 6,9%, en met 5,2% heeft GroenLinks een zeer bescheiden winst van 0,1% gekregen. Samen komen we daarmee op 12,1%, en nemen daarmee de derde plaats in, na BBB met 19,8% en VVD met 17,1%.
Wel kunnen we ons gelukkig prijzen dat extreemrechts (als we BBB daar niet bijrekenen) het in Voorne aan Zee niet goed deed: FvD stortte van 26,3% naar 4,7%, terwijl PVV daar niet van profiteerde. JA21en BVNL wonnen veel minder dan PVV en FvD verloren.
In het Waterschap Hollandse Delta hebben we onze twee PvdA zetels behouden, en daarmee feliciteren wij Hennie Wiersma; zij kan de komende vier jaar aan de slag, samen met de fractie van Water Natuurlijk waarin GroenLinks deelneemt. Hopelijk zal GroenLinks in de komende jaren ook in het Waterschap nauw samen gaan werken met de PvdA.
Hennie stelt daarbij ‘Het doel is, dat de partijen zich kunnen vinden in een stabiele en constructieve samenwerking. Daar liggen in ieder geval grote overeenkomsten bij alle partijen: vooruitgaan en uitvoering geven aan nieuwe plannen en noodzakelijk onderhoud. Kortom werk aan de winkel en heel veel dank voor de stemmen!’, en vraagt daarbij nadrukkelijk om onze fracties in het Waterschap te blijven bellen en mailen met signalen vanuit de regio over nieuwbouwplannen, over vervuiling, of andere zaken waar het Waterschap mee aan de gang moet.

En wat betekent dit:

Hoe moet de landelijke coalitie nu verder, met alle kritieke processen die voor ons liggen (stikstof, Gronings gas, toeslagenaffaire, etc.)? Durft Rutte nog over links te gaan, of zwenkt hij toch naar rechts? Hoe legt hij dat aan D66 uit? Hoeveel krediet denkt hij dan nog bij GroenLinks/PvdA over te houden? Welke waarde kan hij nog uit de ontmantelde CDA putten?
Het lijkt er inmiddels op dat de coalitie helemaal niets meer gaat doen: op haar handen zitten en onwennig om zich heen kijken wat de Provincies nu gaan doen.
Hoe moet GroenLinks PvdA zich opstellen? Hoever kunnen zij samenwerken met BBB, en op welk moment moeten wij afzien van een dergelijke samenwerking? Waar ligt het breekpunt, en punt waarop wij te veel van onze principes af komen te liggen? Welke Socratische besluiten liggen er voor ons, maar ook voor de huidige coalitiepartijen, en BBB zelf.
Niet onverwacht, maar toch wel relevant is de kloof tussen een aantal grotere steden (Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Leiden, Eindhoven, Tilburg, Maastricht, e.a.) waar onze Linkse Wolk het goed deed enerzijds en het platteland waar BBB heer en meester is gebleken anderzijds.
Caroline van der Plas heeft met haar ‘gewone mens charisma’ een enorme winst geboekt, maar hoe nu verder? Zal BBB nu realistisch bereid zijn om constructief water bij de wijn te doen? Of denkt zij dat 20% van de stemmen de meerderheid is, en voelt zij zich daarmee zo oppermachtig dat zij heel ver zal gaan in het doordrijven van haar visies?
En: wie is BBB? Hoe rechts is zij? Op veel punten is haar verkiezingsprogramma niet eenduidig. Hoe hard weert zij vluchtelingen? Wat wordt haar beleid ten aanzien van armoedeproblematiek? Is zij tegen luchthaven Lelystad en tegen verbreding van de snelweg bij Amelisweerd, uitsluitend ten bate van stikstof voor boeren, of is zij hier intrinsiek tegen?
Wij hopen van harte dat zij de kans krijgt echt serieus werk te leveren. En dat zij met de wettelijke opgaven (stikstof!) omgaat waar ook zij niet omheen zal kunnen. Wij wensen haar toe dat zij bereid is tot de zo noodzakelijke samenwerking’. Het komende jaar zal moeten uitwijzen of hard de verkiezingsretoriek was, of hoe pragmatisch zij haar rol oppakt.

BBB kan samen met GroenLinks en PvdA een mooi beleid presenteren met respect alle bewoners, bedrijven en boeren. Een beleid waarbij boeren natuurvriendelijk kunnen boeren, de consument daarvoor een eerlijke prijs betaalt, en dat het areaal voor boerenbedrijven in balans is met de grote van ons land en waarin we niet de grootste landbouwexporteur van de wereld hoeven te zijn. Een mooi sociaal woonprogramma, een sluitende betaalbare en bereikbare zorgketen, goed openbaar vervoer naar stad en platteland, en nog veel meer.